Bước tiến đột phá trong bảo tồn loài hoang dã ở Việt Nam

16px

Thằn lằn cá sấu Việt Nam (có tên khoa học là Shinisaurus crocodilurus vietnamensis) là loài động vật được pháp luật quốc tế bảo vệ, thuộc Phụ lục I CITES (Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp), đồng thời cũng là loài được ưu tiên bảo vệ tại Việt Nam theo Thông tư 27/2025/BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Loài động vật này đang đứng trước nguy cơ bị đe dọa thuyệt chủng, được xếp hạng ở bậc Nguy cấp (EN) trong Danh lục Đỏ IUCN và Sách Đỏ Việt Nam, ước tính số lượng cá thể chỉ còn khoảng 150 cá thể trưởng thành ở nước ta.

Trong những năm gần đây, hơn 50 cá thể Thằn lằn cá sấu Việt Nam đã được nhân nuôi sinh sản thành công tại Vườn thú Cologne (CHLB Đức). Các cá thể thằn lằn nói trên đã được phân tích di truyền và xác nhận là quần thể có phân bố tự nhiên ở Việt Nam. Sau khi hoàn thiện các thủ tục xin cấp giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu, kiểm tra sức khỏe và kiểm dịch động vật, 12 cá thể Thằn lằn cá sấu Việt Nam được gửi từ Vườn thú Cologne đã về đến Sân bay quốc tế Nội Bài, Hà Nội vào ngày 5/11/2025, đánh dấu cột mốc quan trọng về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn động vật hoang dã ở Việt Nam. Hiện tại, các cá thể Thằn lằn cá sấu Việt Nam đang được nuôi dưỡng, chăm sóc tại Trung tâm Đa dạng sinh học Mê Linh của Viện Sinh học.

Việc chuyển giao các cá thể loài Thằn lằn cá sấu Việt Nam cũng thể hiện quá trình hợp tác chặt chẽ và hiệu quả giữa các nhà khoa học và các chuyên gia bảo tồn của Đức và Việt Nam, từ triển khai nghiên cứu về hiện trạng quần thể, đặc điểm sinh học, sinh thái của loài trong tự nhiên cho đến công tác nhân giống, chăm sóc và nuôi dưỡng trong điều kiện nhân tạo nhằm mục tiêu bảo tồn các loài động vật bị đe doạt tuyệt chủng. Đây là một ví dụ nổi bật về mô hình bảo tồn “Tiếp cận một kế hoạch” (One Plan Approach) của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), kết hợp giữa bảo tồn loài tại chỗ trong tự nhiên và nhân giống bảo tồn chuyển chỗ. Quá trình tiếp nhận loài Thằn lằn cá sấu Việt Nam đã nhận được sự hỗ trợ rất tích cực của các cơ quan chức năng như Cục Bảo tồn thiên nhiên liên bang và Cơ quan thú y thành phố Cologne (CHLB Đức); Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học và Cục Thú y thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường; cũng như các cơ quan chức năng của tỉnh Phú Thọ. Công tác bảo vệ và phục hồi quần thể các loài động vật hoang dã bị đe dọa tuyệt chủng thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong thực thi các công ước quốc tế như CITES, Công ước đa dạng sinh học (CBD) và phấn đấu đạt được các mục tiêu quốc gia trong bảo tồn các loài hoang dã cũng như Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh – Montreal (2022) nhằm ngăn chặn sự suy giảm đa dạng sinh học và hướng tới cuộc sống hài hòa với thiên nhiên.